آیا بیماران مبتلا به روماتیسم چشمی می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟
مقدمه
در دنیای امروز، بسیاری از افراد به دنبال رهایی از عینک و لنزهای تماسی از طریق جراحی‌های اصلاح دید مانند لیزیک هستند. لیزیک به عنوان یکی از محبوب‌ترین روش‌ها، نویدبخش دیدی واضح بدون نیاز به ابزارهای کمک‌بینایی است. اما سوالی که برای گروه خاصی از بیماران مطرح می‌شود، این است که آیا بیماران مبتلا به روماتیسم چشمی می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟ و اگر بله، تحت چه شرایطی این امر امکان‌پذیر است.
در این مقاله به این موضوع پرداخته شده است. در صورت تمایل تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
نگاهی کوتاه به عمل لیزیک
لیزیک (LASIK) مخفف عبارت Laser-Assisted In Situ Keratomileusis است. این روش یک جراحی سرپایی سریع و دقیق است که با استفاده از لیزر اگزایمر، شکل قرنیه چشم را تغییر می‌دهد تا عیوب انکساری مانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم اصلاح شوند. در این عمل، ابتدا یک لایه نازک (فلپ) از سطح قرنیه برداشته شده، سپس لیزر به بافت زیرین تابانده می‌شود و در نهایت فلپ به جای خود بازگردانده می‌شود. بهبود دید معمولاً سریع است و دوره نقاهت نسبتاً کوتاهی دارد.
روماتیسم چشمی چیست و چه ارتباطی با لیزیک دارد؟
روماتیسم چشمی به معنای درگیری ساختارهای مختلف چشم در اثر بیماری‌های روماتیسمی سیستمیک است. بیماری‌های روماتیسمی، گروهی از اختلالات خودایمنی هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم خود حمله می‌کند. این حملات می‌توانند مفاصل، پوست، اندام‌های داخلی و همچنین چشم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
شایع‌ترین تظاهرات چشمی بیماری‌های روماتیسمی عبارتند از:
- خشکی چشم شدید: بسیاری از بیماری‌های روماتیسمی، به ویژه سندرم شوگرن و آرتریت روماتوئید، باعث کاهش تولید اشک و خشکی چشم شدید می‌شوند.
- یووئیت (Uveitis): التهاب لایه میانی چشم (یووه‌آ) که می‌تواند باعث درد، قرمزی، حساسیت به نور و تاری دید شود.
- اسکلریت (Scleritis) و اپی‌اسکلریت (Episcleritis): التهاب صلبیه (سفیدی چشم) یا لایه رویی آن که با درد شدید، قرمزی و حساسیت همراه است.
- کراتیت (Keratitis): التهاب قرنیه که می‌تواند منجر به درد، تاری دید و حتی زخم قرنیه شود.
- واسکولیت شبکیه (Retinal Vasculitis): التهاب عروق خونی شبکیه که می‌تواند بینایی را تهدید کند.
ارتباط این مشکلات با عمل لیزیک در چند جنبه زیر نهفته است:
- التهاب: فرایند جراحی لیزیک خود یک پاسخ التهابی خفیف و کنترل‌شده در قرنیه ایجاد می‌کند. وجود التهاب زمینه‌ای فعال در چشم (مانند یووئیت یا اسکلریت) می‌تواند این پاسخ را تشدید کرده و منجر به عوارض جدی و غیرقابل پیش‌بینی شود.
- خشکی چشم: یکی از شایع‌ترین عوارض موقت (و گاهی دائمی) لیزیک، تشدید یا ایجاد خشکی چشم است، زیرا اعصاب سطحی قرنیه که در تولید اشک نقش دارند، حین عمل بریده می‌شوند. در بیمارانی که از قبل به دلیل روماتیسم دچار خشکی چشم هستند، لیزیک می‌تواند این مشکل را به شدت تشدید کرده و غیرقابل تحمل کند.
- فرایند ترمیم: بیماری‌های خودایمنی و داروهای مورد استفاده برای کنترل آن‌ها (مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای سرکوب‌کننده ایمنی) می‌توانند فرایند طبیعی ترمیم زخم قرنیه پس از لیزیک را مختل کنند. این امر می‌تواند منجر به عوارضی مانند بهبود آهسته، کدورت قرنیه (haze)، عفونت یا نتایج نامطلوب دیداری شود.
- سلامت قرنیه: برخی بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند مستقیماً بر سلامت ساختاری قرنیه تأثیر بگذارند و آن را نازک یا ضعیف کنند، که این امر می‌تواند ریسک عوارض حین یا پس از لیزیک را افزایش دهد.
پس، آیا بیماران مبتلا به روماتیسم چشمی می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟
پاسخ کوتاه و کلی “خیر” است، یا حداقل “با احتیاط بسیار زیاد و تحت شرایط خاص”. اکثر جراحان چشم‌پزشک، وجود بیماری روماتیسمی سیستمیک فعال، به خصوص با درگیری چشمی، را به عنوان یک ممنوعیت نسبی یا مطلق برای عمل جراحی لیزیک در نظر می‌گیرند. دلیل اصلی این احتیاط، افزایش قابل توجه ریسک عوارض و نتایج غیرقابل پیش‌بینی است.
با این حال، در موارد بسیار خاص و منتخب، ممکن است انجام لیزیک در نظر گرفته شود. شرایط لازم برای اینکه یک بیمار مبتلا به روماتیسم کاندید احتمالی لیزیک باشد، بسیار سخت‌گیرانه است:
- کنترل کامل بیماری سیستمیک: بیماری روماتیسمی زمینه‌ای باید برای مدت طولانی (معمولاً حداقل ۶ ماه تا ۱ سال) کاملاً تحت کنترل و در فاز خاموش (remission) باشد. این وضعیت باید توسط پزشک روماتولوژیست تأیید شود.
- عدم وجود التهاب چشمی فعال: بیمار نباید هیچ‌گونه علامت فعال التهاب چشمی مانند یووئیت، اسکلریت یا کراتیت داشته باشد. سابقه التهاب قبلی نیز باید به دقت بررسی شود.
- وضعیت خشکی چشم: خشکی چشم باید قبل از عمل به طور کامل ارزیابی و در صورت وجود، به خوبی مدیریت شده باشد. اگر خشکی چشم شدید یا غیرقابل کنترل باشد، لیزیک به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته خشکی چشم قبل و بعد از عمل باشد.
- عدم مصرف داروهای خاص: مصرف برخی داروهای سرکوب‌کننده ایمنی یا کورتیکواستروئیدها ممکن است با ترمیم طبیعی قرنیه تداخل داشته باشد. این موضوع باید با چشم‌پزشک و روماتولوژیست در میان گذاشته شود.
- سلامت کامل قرنیه: معاینات دقیق قبل از عمل باید نشان دهند که قرنیه از ضخامت، شکل و سلامت کافی برای تحمل جراحی برخوردار است و هیچ نشانه‌ای از درگیری روماتیسمی در قرنیه وجود ندارد.
- انتظارات واقع‌بینانه: بیمار باید به طور کامل از ریسک‌های بالاتر عوارض در مقایسه با افراد سالم آگاه باشد و انتظارات واقع‌بینانه‌ای از نتیجه عمل داشته باشد.
ریسک‌های افزایش‌یافته لیزیک در بیماران روماتیسمی
حتی اگر شرایط فوق برقرار باشد، بیماران مبتلا به روماتیسم که عمل لیزیک چشم انجام می‌دهند، با ریسک‌های بالاتری نسبت به جمعیت عمومی مواجه هستند، از جمله:
- تشدید شدید و مزمن شدن خشکی چشم: این شایع‌ترین نگرانی است.
- تأخیر در ترمیم فلپ قرنیه: فلپ ممکن است دیرتر جوش بخورد یا جابجا شود.
- التهاب پس از عمل: ریسک بروز التهاب‌های غیرعفونی (مانند DLK) یا حتی فعال شدن مجدد التهاب زمینه‌ای (مانند یووئیت) بالاتر است.
- کدورت قرنیه (Haze): به خصوص در بیمارانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند یا ترمیم زخم غیرطبیعی دارند.
- عفونت: اگرچه نادر است، اما اختلال در سیستم ایمنی یا ترمیم می‌تواند ریسک عفونت را کمی افزایش دهد.
- نتایج نامطلوب انکساری: به دلیل ترمیم غیرقابل پیش‌بینی، ممکن است نتیجه نهایی دید به اندازه افراد سالم دقیق نباشد.
- ذوب قرنیه (Corneal Melt): یک عارضه بسیار نادر اما جدی که در برخی بیماری‌های روماتیسمی شدید (مانند آرتریت روماتوئید) گزارش شده و جراحی می‌تواند آن را تحریک کند.
جایگزین‌های لیزیک برای بیماران روماتیسمی
اگر انواع لیزیک (فمتولیزیک، فمتواسمایل، لازک، PRK و TransPRK) برای شما مناسب تشخیص داده نشود، ناامید نشوید. گزینه‌های دیگری برای اصلاح دید وجود دارد:
- لنزهای داخل چشمی فیکیک: کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک مانند عمل کاشت لنز داخل چشمی ICL یک روش بسیار موثر است. این لنزها مانند لنزهای تماسی داخل چشم و پشت عنبیه کاشته می‌شوند و نیازی به تغییر شکل قرنیه ندارند. این گزینه ممکن است برای بیمارانی که قرنیه نازک یا خشکی چشم شدید دارند، مناسب‌تر باشد، اما یک جراحی داخل چشمی محسوب می‌شود و ریسک‌های خاص خود را دارد (مانند عفونت داخل چشمی، آب مروارید، افزایش فشار چشم).
- عینک و لنزهای تماسی: همچنان ایمن‌ترین و قابل‌برگشت‌ترین روش‌های اصلاح دید هستند. برای بیماران مبتلا به خشکی چشم، لنزهای تماسی خاص (مانند لنزهای اسکلرال) یا استفاده متناوب از عینک ممکن است راحت‌تر باشد.
اهمیت مشاوره تخصصی و تصمیم‌گیری مشترک
تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا بیماران مبتلا به روماتیسم چشمی می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟ یک تصمیم پیچیده و کاملاً فردی است. این تصمیم نیازمند همکاری نزدیک بین شما، چشم‌پزشک متخصص قرنیه و جراحی‌های انکساری و پزشک روماتولوژیست شماست.
- چشم‌پزشک: معاینات جامع چشمی، ارزیابی دقیق سلامت قرنیه، بررسی شدت خشکی چشم و توضیح کامل ریسک‌ها و مزایای بالقوه عمل را انجام خواهد داد.
- روماتولوژیست: وضعیت کنترل بیماری سیستمیک، داروهای مصرفی و تأثیر احتمالی آن‌ها بر جراحی و ترمیم و ریسک فعال شدن بیماری پس از عمل را ارزیابی می‌کند.
تنها پس از بررسی کامل تمام جوانب و در نظر گرفتن شرایط منحصر به فرد شما، می‌توان به یک نتیجه‌گیری آگاهانه رسید. در بسیاری از موارد، به دلیل اولویت سلامت طولانی‌مدت چشم و پرهیز از ریسک‌های غیرضروری، ممکن است توصیه شود که از انجام عمل لیزیک چشم صرف‌نظر کنید.
نتیجه‌گیری
در حالی که پیشرفت‌های تکنولوژی لیزیک را به عملی ایمن و مؤثر برای بسیاری تبدیل کرده است، بیماران مبتلا به روماتیسم، به ویژه آن‌هایی که درگیری چشمی دارند، در گروه پرخطر قرار می‌گیرند. لیزیک در این افراد معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط بسیار خاص، با کنترل کامل بیماری زمینه‌ای و چشمی، و با آگاهی کامل از ریسک‌های افزایش‌یافته. اولویت اصلی همواره حفظ سلامت چشم و بینایی در درازمدت است.
اگر به بیماری روماتیسمی مبتلا هستید و به فکر اصلاح دید خود از طریق جراحی هستید، حتماً یک مشاوره کامل و صادقانه با یک چشم‌پزشک مجرب مانند دکتر علی نیلی و همچنین پزشک روماتولوژیست خود داشته باشید تا بهترین و ایمن‌ترین گزینه برای شرایط شما مشخص شود.
از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.
